Giai đoạn làm đòng là “kho chứa năng suất” quyết định số hạt/bông – yếu tố chiếm tới 75% năng suất lúa. Bón phân, điều tiết sinh trưởng và bảo vệ cây đúng thời điểm đón đòng là điều bắt buộc, đặc biệt với giống ST25 và ĐS1. Các yếu tố thời tiết, dinh dưỡng, sâu bệnh, đất bị ảnh hưởng bởi phèn, mặn, hữu cơ độc hoặc kim loại nặng đều có thể gây giảm đòng, nghẹn bông, chết hạt. Để đạt hiệu quả tối ưu, bà con cần kết hợp kỹ thuật canh tác, dinh dưỡng hợp lý và theo dõi sát sinh trưởng ở từng giai đoạn..

Vai Trò Làm Đòng Trong Hình Thành Năng Suất

Năng suất lúa được quyết định bởi bốn yếu tố chính:

Số bông/m² × số hạt/bông × tỷ lệ hạt chắc × trọng lượng 1000 hạt.
Trong đó, yếu tố số hạt trên bông chiếm tỷ trọng lớn nhất (khoảng 70–75%) và gần như chỉ được quyết định trong giai đoạn làm đòng.

Đây là thời kỳ cây lúa bắt đầu phân hóa đòng và hình thành cấu trúc sinh sản, bao gồm:

• Số lượng gié và hạt tiềm năng trên mỗi bông,

• Chiều dài đòng – quyết định chiều dài bông sau này,

• Khả năng tích lũy dinh dưỡng ban đầu cho quá trình phát triển hạt.

Hình 1. Kỹ thuật đón đòng tối ưu, cho giống lúa ST25 và ĐS1

Giai đoạn làm đòng chính là lúc “xây kho chứa năng suất” – quyết định số hạt, độ dài bông và sự trổ đồng loạt. Khi phân hóa đòng đã kết thúc thì không thể bổ sung thêm hạt hay kéo dài bông. Nếu giai đoạn này không tối ưu, về sau chỉ còn “đổ đầy kho” chứ không thể mở rộng thêm nữa.

Do đó, làm đòng là giai đoạn cực trọng, mang tính quyết định trực tiếp đến năng suất thực thu của vụ mùa, đặc biệt với các giống lúa chất lượng cao như ST25 và ĐS1.

Thời Điểm Đón Đòng Và Ảnh Hưởng Đến Năng Suất

Thời Điểm Quyết Định Năng Suất Khi Đón Đòng

Thời điểm đón đòng là giai đoạn bộ rễ hoạt động mạnh nhất, khả năng hấp thu dinh dưỡng đạt đỉnh. Đây cũng là thời kỳ cây lúa chuyển từ sinh trưởng sinh dưỡng sang sinh sản, nên mọi tác động ở giai đoạn này đều ảnh hưởng trực tiếp đến sự phân hóa đòng và số hạt hình thành sau này.

Thời điểm đón đòng không cố định

Mốc thời gian thay đổi tùy theo các yếu tố:

• Giống lúa (ST25, ĐS1, OM, RVT, lúa thơm…)

• Thời gian sạ – cấy

• Điều kiện đất (phèn, phù sa, mặn nhẹ, đất cát…)

• Tình trạng sinh trưởng thực tế từng ruộng

• Yếu tố thời tiết trước và trong vụ

Cách Xác Định Thời Điểm Đón Đòng Ngoài Đồng Ruộng

Không chỉ xem theo lịch, bà con nên kết hợp thời gian sinh trưởng + quan sát hình thái + kiểm tra thực tế:

1. Căn cứ vào thời gian sinh trưởng

• Lấy thời gian sinh trưởng của giống lúa trừ đi 50–55 ngày → đó là giai đoạn bắt đầu đón đòng.

2. Căn cứ vào hình thái cây lúa

Quan sát các đặc điểm sau:

• Ruộng bắt đầu chuyển màu vàng chanh sinh lý.

• Cây “tròn mình”, thân cứng cáp.

• Lá đứng thẳng, chóp lá có hiện tượng thắt eo.

• Hai đốt lá trên cùng có chiều dài tương đương nhau.

• Lóng 1–1,5 lóng: dấu hiệu đã hình thành đòng.

3. Kiểm tra đòng trực tiếp

• Bóc bẹ lá để xem kích thước và trạng thái đòng, xác định chính xác thời điểm xử lý phân và thuốc.

4. Đánh giá độ đồng đều ruộng

• Ruộng đều cây → dễ xử lý.

• Ruộng sinh trưởng lệch → cần điều chỉnh lượng phân, nước và thời điểm xử lý.

Hình 2. Cách xác định đón đòng ngoài đồng ruộng

Hậu quả nếu xử lý sai thời điểm

Khi dư đạm hoặc lá vươn mạnh

• Chậm phân hóa đòng

• Đòng nhỏ, ít hạt

• Trổ nghẹn nếu thời tiết bất lợi

• Tăng nguy cơ đổ ngã

Khi thiếu dinh dưỡng

• Giảm số gié đòng

• Đòng ngắn

• Ít hạt chắc

• Thu hẹp “kho chứa năng suất”

Giai đoạn đón đòng là lúc cây tạo số lượng “kho chứa” nhiều nhất. Qua giai đoạn này rồi thì không thể bổ sung thêm số hạt. Vì vậy, phải bón đúng lúc – đúng lượng – đúng công thức NPK theo tình trạng lá và điều kiện chân ruộng.

Những Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Giai Đoạn Làm Đòng

Giai đoạn làm đòng của cây lúa rất nhạy cảm, vì vậy nhiều yếu tố có thể tác động tiêu cực nếu không được quản lý tốt. Các nhóm yếu tố chính bao gồm:

1. Thời tiết và điều kiện môi trường

   • Biến động nhiệt độ (sốc nhiệt do quá nóng hoặc quá lạnh)

   • Thời tiết cực đoan: mưa dầm, nắng gắt, gió mạnh, khô hạn

2. Sâu bệnh và tác nhân sinh học

   • Côn trùng gây hại

   • Nấm bệnh, vi khuẩn tấn công

   • Ảnh hưởng trực tiếp đến bộ lá và quá trình quang hợp

Hình 3. Những yếu tố ảnh hưởng đến giai đoạn làm đòng

3. Đất đai và độc chất

   • Môi trường đất không phù hợp

   • Độc chất, phèn, mặn hoặc kim loại nặng gây hại cho bộ rễ

   • Làm giảm khả năng hút nước và dinh dưỡng

4. Dinh dưỡng không hợp lý

   • Thiếu dinh dưỡng làm cây yếu, hình thành đòng kém

   • Thừa dinh dưỡng, đặc biệt là đạm, có thể gây hiện tượng “chết bông” hoặc lép đòng

   • Mất cân đối giữa các nguyên tố đa – trung – vi lượng

Để giai đoạn làm đòng diễn ra thuận lợi và đạt năng suất cao, cần quản lý đồng bộ các yếu tố thời tiết, sâu bệnh, đất đai và dinh dưỡng, nhằm bảo vệ bộ lá – bộ rễ và đảm bảo cây sinh trưởng khỏe, hình thành đòng chắc và đều.

Khuyến Cáo Kỹ Thuật Cho Giai Đoạn Làm Đòng ST25 & ĐS1

Để tối ưu hiệu quả giai đoạn làm đòng ở giống lúa ST25 và ĐS1, bà con nên áp dụng đồng bộ theo ba nguyên tắc "Ba Tốt Làm Đòng":

1. Thời điểm tốt – xác định đón đòng chính xác

• Kiểm tra bằng phương pháp rạch bẹ, ước đoán lóng 1 – lóng 3.

• Ưu tiên quan sát thực địa thay vì theo lịch cố định.

• Sau sạ 25–32 ngày (tùy giống, đất và thời tiết) là giai đoạn cần lưu ý.

Hình 4. Ba Tốt Làm Đòng giống lúa ST25 & ĐS1

2. Dinh dưỡng tốt – đủ lượng, đúng công thức, điều chỉnh linh hoạt

• Dựa vào màu lá, độ đồng đều để bón NPK.

• Giảm đạm nếu lá xanh đậm, tán lá vượt nhanh.

• Kết hợp phân trung – vi lượng giúp kéo đòng dài và hạt nhiều.

3. Sinh trưởng tốt – kết hợp giải pháp hỗ trợ Bự Đòng Đùm Bông

• Tăng khả năng hấp thu dinh dưỡng qua rễ.

• Giúp cây chuyển pha nhanh, tránh kéo dài thời gian sinh dưỡng.

• Nâng cao “sức chống chịu” trước phèn, bệnh, sốc nhiệt.

Giai đoạn làm đòng chỉ diễn ra một lần và không thể điều chỉnh khi đã qua mốc sinh lý, nên mọi sai lệch đều tác động trực tiếp đến năng suất. Biện pháp hỗ trợ phù hợp sẽ giúp tăng số hạt/bông, hạn chế nghẹn đòng và phát huy tối đa tiềm năng của các giống lúa năng suất cao như ST25 và ĐS1.

Giải Pháp Bự Đòng Đùm Bông Cho Lúa ST25 & ĐS1

Giải pháp “Bự Đòng Đùm Bông” của Công ty ALPHARICE được phun trước cử dứt phân 3 ngày, giúp tối ưu giai đoạn làm đòng ở cả giống năng suất cao ST25 và ĐS1. Cơ chế nổi bật:

• Kích thích rễ non phát triển nhanh: Giúp rải phân hấp thu mạnh, giảm thất thoát dinh dưỡng.

• Điều hòa sinh trưởng thông minh: Tạo stress nhẹ sinh lý để cây chuyển nhanh sang pha sinh sản, giúp đòng đồng đều, trổ tập trung.

• Bổ sung dinh dưỡng tức thì: Hữu hiệu với vùng đất khó hấp thu (đất phèn, thiếu kẽm, nghẹt rễ...).

Hiệu quả kiểm chứng sau 15 ngày sử dụng

Bà con có thể quan sát trực tiếp bằng cách:

• Xé đòng, so sánh độ xếp hạt

• Kiểm tra gối hạt (gối nửa hạt, xếp khít)

• Đánh giá độ dài bông, độ khít, độ mập

Những biểu hiện này cho thấy kho chứa hạt được hình thành đầy đủ, đồng đều và tối đa, đảm bảo nền tảng trúng mùa.